Beïnvloedt de zonneactiviteit het klimaat op aarde?
De zon is de motor van het weer en het klimaat. Zonder zonnestraling vriezen we hier binnen de kortste keren allemaal dood bij temperaturen rond het absolute nulpunt, nl. -273 graden Celsius.
Gelukkig voor ons is de zonnestraling tamelijk constant in de tijd, anders had het leven op aarde zich nooit kunnen ontwikkelen. Toch stellen we vast dat de hoeveelheid energie die we van de
zon
ontvangen, niet helemaal constant is.
De zon heeft een activiteitscyclus van gemiddeld elf jaar. Om de elf jaar zijn er veel zonnevlekken op het zonneoppervlak, grote magnetische stormen die heel
veel electrisch geladen deeltjes de ruimte in sturen
(film).
Dit is een mooie site over de activiteitscyclus van de zon.
Tijdens een zonnevlekkenmaximum is de zon gemiddeld gesproken ongeveer 0,1 procent helderder dan tijdens een minimum. Dat kan weinig lijken, maar voor de aarde
is het belangrijk. Op de grafiek zie je
dat de zonneactiviteit tussen 1645 en 1715 bijna helemaal is verdwenen: het Maunder-minimum. In die periode kende het klimaat in Europa een kleine
temperatuurdip, de zogenaamde
kleine ijstijd.
Uit studies van boomringen en ijskernen weten we wel dat de zon
gedurende één zevende van de tijd in een periode met minimale
activiteit verkeert. Het Maunder-minimum is dus zeker geen alleenstaand geval.
Wetenschappers proberen om het volgende zonnevlekkenmaximum zo goed mogelijk te voorspellen. Wanneer valt het maximum? Hoe sterk zal het zijn?
In
2008 en 2009 waren er tijdens het zonnevlekkenminimum maandenlang totaal geen vlekken zichtbaar.
In 2014 en 2015 was de zonneactiviteit opnieuw maximaal
(zie hier)
maar het bleef aan de lage kant.
In december 2019 bereikte de zon opnieuw een zonnevlekkenminimum. Het volgende maximum is voorzien voor 2024 of 2025.
Klimaatnegationisten spreken graag over de minder actieve zon die zal zorgen voor een afkoeling van het klimaat.
De waarnemingen spreken dat grondig tegen. De zonnevlekkenmaxima van de laatste cycli waren aan de lage kant. En toch beleven we het laatste decennium
de warmste jaren sinds het begin van de waarnemingen. Het toont overtuigend aan dat de stijging aan broeikasgassen veel belangrijker is voor klimaatwijzigingen dan
veranderingen in de activiteit van de zon.
Een weinig actieve zon heeft gevolgen voor de aarde, bijvoorbeeld weinig
poollicht
en minder stralingsgevaar voor astronauten. Maar ook tijdens lange perioden van relatief lage zonneactiviteit kan één enkele gigantische zonnevlek voor
problemen zorgen. Dat was het geval in 1859
(het zgn. "Carrington event"). De
zonnestorm
die toen opstak, zorgde voor branden in telegraafkantoren en uiterst hevig poollicht.
Het filmpje hiernaast toont de zonnestorm (CME) van 6 juli 2011, zoals waargenomen door de zonnesatelliet SDO.
Als een "Carrington event" zich nu zou voordoen, zijn de gevolgen niet te overzien. Onze maatschappij bulkt nu van de hypergevoelige electronica.
Een forse zonnestorm zou bijvoorbeeld GSM-verkeer doen uitvallen, satellieten uit koers brengen, het elektriciteitsnet en de
GPS-navigatie verstoren en het luchtverkeer grondig in de war sturen.
Het financiële kostenplaatje zou veel, veel groter zijn dan dat van
orkaan
Katrina in
2005.
Precies daarom houden astronomen zich bezig met het voorspellen van het
ruimteweer. Als we tijdig een grote zonnestorm
kunnen aankondigen, kan dat veel problemen voorkomen.
Wist je trouwens dat de inzittenden van een vliegtuig dat over de noordpool of de zuidpool vliegt, gemiddeld
een stralingsdosis ontvangen die gelijk is aan twee röntgen-opnames van de longen? En dat tijdens een zonnestorm
de stralingsdosis tien tot honderd maal hoger kan liggen (bron NASA)?
Nog andere vragen?
Statistieken:
Online: 33
Vandaag: 1.073
Laatste week: 7.457
Pagina's: 40.718.591
sinds 15 aug 2010
