Zijn er in ons land nu meer overstromingen dan vroeger?
De laatste jaren worden we meer en meer geconfronteerd met wateroverlast. Als er op korte tijd veel neerslag valt, duiken er her en der problemen op. Een nieuw fenomeen? Een gevolg van
de
klimaatwijzigingen?
Overstromingen zijn van alle tijden
Wat veel mensen niet weten, is dat ons land een lange overstromingstraditie heeft. In de geschiedenis van de Lage Landen vinden we talloze verslagen van ernstige overstromingen en wateroverlast.
Mensen verloren op enkele uren tijd alles. Er zijn verhalen bekend van middeleeuwse reizigers die terugkeren naar een dorpje en vaststellen dat dat dorpje helemaal verzwolgen is door het water.
Niks nieuw onder de zon dus. Overstromingen zijn van alle tijden. De Nederlandse historicus Jan Buisman heeft een schitterende reeks boeken geschreven met als titel
"Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen". Je vindt er voor zowat elk jaar wel een overstroming. Soms waren de
catastrofes zo extreem dat ze blijvende veranderingen
veroorzaakten in het landschap: het ontstaan van de Westerschelde (1014 en 1134), ontstaan van de Zuiderzee (1287) en het verdwijnen van de landstrook Testerep (1394).
Weg met de natuur?
De voorbije decennia hebben we grondig ingegrepen in de natuur. We zijn massaal gaan wonen in gebieden die toebehoren aan de winterbedding van een rivier. We hebben
waterlopen rechtgetrokken en beken dichtgegooid. We hebben ons land in snel tempo gebetonneerd en ondoordringbaar gemaakt voor water.
Een studie van het VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) stelt dat in 1985 ongeveer 157.000 hectare in Vlaanderen bebouwd was.
Dat is ongeveer 11,6% van de oppervlakte van Vlaanderen. In 2013 was 253.000 hectare bebouwd, omgerekend 18,7% van Vlaanderen.
In verstedelijkt gebied loopt dat percentage op tot meer dan 30%.
Maar ... beleidsmensen knepen een oogje dicht zodat we allemaal zowat overal konden bouwen op "goedkope" gronden. Daarvoor betalen we nu een prijs.
Te veel oppervlaktewater
In feite weten we al heel lang dat we de natuur niet te veel mogen uitdagen. Regenwater kan je nu eenmaal niet tegenhouden. In eerste
instantie moet je het zoveel mogelijk laten
insijpelen in de bodem.
Waterdoorlatende verhardingen zijn dus dringend nodig, zeker in steden.
Het water dat afvloeit via de oppervlakte, moeten we zoveel mogelijk "vertragen". Op die manier vermijden we dat er op een bepaald moment teveel water is op een bepaalde plaats.
Vandaar de aanleg van regenwaterputten, groendaken en wachtbekkens, het opengooien van grachten, het herstellen van overstromingsgebieden in hun oorspronkelijke staat.
Natuurlijk zijn dijken noodzakelijk, maar het is beter het water te verspreiden over een groter oppervlak.
In januari 2011 stelde de CIW (Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid) in het Vlaams Parlement dan ook dat er dringend
nieuwe buffercapaciteit moet voorzien worden bij parkings, wegen en verkavelingen. Bovendien moeten er meer overstromingsgebieden komen.
Het is onaanvaardbaar dat ook vandaag de dag nog nieuwe verkavelingen, ja zelfs hele wijken, verschijnen in puur overstromingsgebied. Dat is gewoonweg vragen om problemen.
Mensen die een bouwgrond willen kopen, doen er goed aan de kaarten van
www.watertoets.be
te raadplegen.
Daar vind je prachtige en uiterst gedetailleerde kaarten waarop je kan zien welke gebieden gevoelig zijn voor wateroverlast.
In de stad is wateroverlast dikwijls het resultaat van slechte riolering. Bij een zgn. gemengde riolering wordt afvalwater en regenwater gezamenlijk afgevoerd. Als er dan
teveel water valt op te korte tijd, loopt alles onder.
Kelders en benedenverdiepingen eerst. Als nieuwe bewoner doe je er goed aan te informeren naar vroegere
waterproblemen in de buurt. Dure toestellen in diepe kelders zijn dan niet zo'n goed idee. Beter voorkomen dan genezen...
Wat zegt het KMI? Wat zeggen de media?
Valt er nu meer water dan vroeger? Een
studie van het KMI
zegt dat de jaarlijkse neerslaghoeveelheden nu groter is dan in de 19de eeuw.
In de winter valt er gemiddeld gesproken meer regen dan vroeger. De lente verloopt iets droger dan vroeger.
Er is een toenemende trend voor de maximale neerslaghoeveelheden voor meerdere dagen.
Sinds 1981 zien we dat de maximale uurlijkse neerslag een significante opwaartse trend vertoont.
Meer mensen betekent meer wateroverlast, zeker als die mensen gaan wonen nabij of zelfs in winterbeddingen van rivieren. Maar er zijn ook andere redenen waarom we nu vaker met waterproblemen
geconfronteerd worden. De media spelen veel korter op de bal dan vroeger. Toen wisten we niet dat er lokale wateroverlast was omdat er geen journalist in de buurt was. Tegenwoordig zijn de
media overgevoelig voor elke waterplas die dreigt over te lopen.
Wat brengt de toekomst?
Als gevolg van de klimaatveranderingen verwachten we 's winters gemiddeld gesproken meer regen. 's Zomers wordt het droger, maar als het regent, zal het intenser regenen. De extremen worden
dus groter. De waterbom van 14 en 15 juli 2021 die het oosten van ons land geselde (en ook het zuiden van Nederland en het westen van Duitsland), past jammer genoeg perfect binnen het plaatje
van de klimaatveranderingen.
Omdat de zeespiegel stijgt, zullen we in de toekomst minder makkelijk het overtollige water via rivieren en kanalen in zee kunnen lozen. Op lange termijn is dat een probleem: we zijn nu eenmaal
de Lage Landen bij de zee.
We zullen in elk geval meer rekening moeten houden met de natuur. We hebben ze in het verleden teveel uitgedaagd. We zullen in de toekomst onze waterproblemen gezamelijk moeten oplossen. Daarbij
is een nationale (zelfs internationale) coördinatie absoluut nodig. Het heeft geen zin om het overtollige water te dumpen bij de buren of het water van anderen te stelen.
Water is een gedeelde verantwoordelijkheid en vereist dus een integraal waterbeleid.
