Kan een hagelkanon inderdaad zware hagel stukschieten?
Tijdens
hevig onweer valt er soms heel lokaal zware
hagel.
Hagelstenen met diameter
van 5 cm en meer vernietigen de oogst, beschadigen de planten, doorboren golfplaten en beschadigen auto's.
Het
onweer van 25/26 mei 2009
leverde in Verrebroek (Beveren) zelfs een hagelsteen op
met een diameter van 9,2 cm en een gewicht van 149 g.
De laatste jaren hebben verschillende fruitboeren massaal geïnvesteerd in hagelkanonnen. Zo'n hagelkanon komt in actie op het ogenblik dat er
donderwolken (cumulonimbi)
in aantocht zijn.
De theorie gaat als volgt. Het hagelkanon produceert om de 7 seconden (soms zelfs nog frequenter) een verschrikkelijke knal van 140 dB. De
geluidsgolven zouden de hagelbollen versplinteren en de vorming van zware hagel onmogelijk maken. De schokgolven zijn volgens de
fabrikanten effectief tot op een hoogte van 15 km.
Een hagelkanon kost een slordige 30.000 euro. Voor die prijs mag het wel werken... en de meeste eigenaars zijn dan ook erg te spreken over
hun kanon. Maar werkt het toestel ook echt?
De wetenschappelijke wereld is alvast niet overtuigd. Tijdens onweders is er immers één geluidsbron die nog veel meer lawaai maakt:
de donder. Als die donder niet in staat is om de hagelstenen te splijten, hoe zou een klein kanon dat dat wél kunnen?
Hagelkanonnen zijn niet nieuw. Meer dan 100 jaar geleden werd er tijdens onweders in Europa geknald dat het een lieve lust was.
In het begin van de 20-ste eeuw zijn er in Oostenrijk en Italië gedurende drie jaar proeven verricht met en zonder kanon. De Italiaanse
Academie van Wetenschappen concludeerde toen
"dat er geen significant verschil in hagelschade was tussen de beschermde en de onbeschermde gebieden."
Het standpunt van de WMO (Wereld Meteorologische Organisatie) is dan ook duidelijk:
"In recent years, anti-hail activities using cannons to produce loud noises have re-emerged. There is neither a scientific basis nor
a credible hypothesis to support such activities."
Het inzetten van hagelkanonnen op muziekfestivals om onweer,
valwinden
of
windhozen
te voorkomen, is al helemaal larie. Hagelkanonnen
kunnen geen onweer verdrijven. Punt.
Ik voeg daar nog drie interessante aspecten aan toe (uit
'De natuurkunde van 't vrije veld' van M. Minnaert).
1) Geluid blijft veel beter hoorbaar met de wind mee dan tegen de wind in.
Een zware hagelbui gaat dikwijls gepaard met een
valwind (downburst). Op dat ogenblik raakt
het geluid van de kanonnen dus niet erg hoog.
2) Bovendien zijn geluiden minder goed detecteerbaar als ze zich verplaatsen van een warme naar een koude omgeving.
Nu is het temperatuurcontrast tijdens een zwaar onweer heel groot. De warmte (+30 graden) zit beneden en
de koude (tot -40 graden) bevindt zich op een hoogte van enkele kilometer. Niet makkelijk dus voor de
geluidsgolven om 15 km hoog te gaan...
3) In een rustige atmosfeer dragen geluidsgolven veel verder dan in een turbulente omgeving. En wat denk je? In
een onweer is de atmosfeer uiterst turbulent.
Ballonvaarders weten dat de aardse geluiden heel snel uitsterven als ze zich op grotere hoogten bevinden.
Op een hoogte van 3 km heerst complete stilte, ook al is er op het aardoppervlak een kabaal vanjewelste.
Als een straalvliegtuig op een hoogte van 10 km voorbijvliegt, hoor je dat niet. Nochtans produceert een straalmotor
zo'n 150 dBA. Elke 3 dBA betekent een verdubbeling van het lawaai. Eén straalmotor veroorzaakt dus veel meer herrie dan
een hagelkanon.
En toch kan je dat vliegtuiglawaai van op de grond niet horen...
Tijd voor een proefje. Als een vliegtuig met vier bulderende straalmotoren op een hoogte van 10 km boven je voorbijvliegt,
kijk je of de ijsblokjes in je aperitiefglas stukspringen.
Hoe komt het dan dat fruittelers zo hardnekkig blijven geloven dat hun hagelkanon werkt? Zware hagel is heel erg zeldzaam, zo zeldzaam dat
het K.M.I. geen statistieken kan voorleggen. De kans om getroffen te worden door zware hagelstenen, is ontzettend klein. Dat lijkt
misschien in tegenspraak met het feit dat in de media elke zomer wel sprake is van grote hagelstenen. Dat komt omdat de media
heel goed hun werk doen. Vergelijk het met de lotto. Elke week is er wel iemand die wint - maar het is altijd iemand anders.
Hagelkanonnen zijn voor de wetenschappelijke wereld enkel pseudo-wetenschap. Voor de gewone burger zijn de kanonnen bovendien
bijzonder hinderlijk. Zodra er een donkere wolk arriveert, begint het ding ontzettend te knallen. En dat is niet leuk voor de buren.
Bestaan er alternatieven? Ik zou investeren in een hagelverzekering en in hagelnetten. Dat maakt minder lawaai en is veel efficiënter.
Het hele verhaal doet me denken aan een mop van Urbanus (met dank aan Tim Trachet van SKEPP).
"Koop dit wonderlijke poeder om olifanten te bestrijden!"
"Ja maar, hier zijn toch geen olifanten?"
"Goe poeier he!"
Nog andere vragen?
Statistieken:
Online: 37
Vandaag: 1.098
Laatste week: 7.466
Pagina's: 40.718.657
sinds 15 aug 2010