Was er in december 2013 een heldere komeet zichtbaar?
Komeet ISON
werd ontdekt op 21 september 2012 door Vitali Nevski en Artyom Novichonok vanuit Rusland in het kader
van het International Scientific Optical Network (ISON). De officiële naam van de komeet was
"C/2012 S1", maar iedereen sprak over komeet ISON.
Bij de ontdekking bevond komeet ISON zich nog op een afstand van ongeveer 6 AE (Astronomische Eenheden) van de
zon.
1 AE is de
gemiddelde afstand van de aarde tot de zon, ongeveer 150 miljoen kilometer. Het feit dat komeet ISON
ontdekt werd op zo'n grote afstand, deed vermoeden dat het een heel heldere komeet kon worden.
ONZEKERHEID
In het verleden hebben kometen ons al enorm verrast, zowel in positieve als negatieve zin. In
1973 zou komeet Kohoutek de "komeet van de eeuw" worden, zo helder als de
volle maan.
In werkelijkheid was komeet Kohoutek vanuit onze streken enkel met een
verrekijker
zichtbaar.
In 2011 was er
komeet Elenin
die helemaal verdampte bij het naderen van de zon.
Maar andere kometen presteerden dan weer veel beter dan verwacht. Zelf bewaar ik heel mooie herinneringen aan komeet West in 1976. En in 1997 was komeet Hale-Bopp ook vanuit België verschillende
weken zichtbaar met het blote oog.
Andere kometen die de laatste jaren met het blote oog zichtbaar waren: komeet Hyakutake in 1996, Komeet McNaught en komeet 17P/Holmes in 2007.
Er is onder astronomen dan ook een beroemd gezegde: "Als je wil wedden, wed dan op paarden, niet op kometen".
In het geval van komeet ISON waren er drie mogelijkheden:
1) de komeet overleeft de dichte passage nabij de zon op 28 november 2013 (perihelium) niet en verdampt volledig.
Tijdens die dichte passage scheert de komeet immers op 1,1 miljoen km boven het zonsoppervlak. Ze zal
het dus heel, heel warm krijgen... En dan is een vuile sneeuwbal met een diameter van 5 km snel gesmolten.
Zie ook hier.
2) komeet ISON overleeft zijn "bezoekje" aan de zon maar komt zeer gehavend uit de strijd. De komeetkern (diameter 5 km)
valt uit mekaar en het geheel overleeft nog enkele dagen maar verdampt geleidelijk.
3) de komeet weerstaat aan de intense zonnehitte en schittert begin december aan de ochtendhemel.
Uiteindelijk bleek mogelijkheid 2 de juiste.
Op de dag van de doorgang door het perihelium is de komeet heel wat massa kwijtgeraakt. Maar blijkbaar had een deel van de kern
de passage goed doorstaan. Later bleek dat de kern "vals" was en enkel bestond uit stofdeeltjes.
Er was na de periheliumdoorgang dus niets te zien met het blote oog. Op 18 december 2013 kon zelfs
de Hubble ruimtetelescoop niets meer terugvinden van komeet ISON.
Kometen blijven zeer onvoorspelbare
hemellichamen.
HOE WAARNEMEN? (indien ISON de passage met de zon goed had doorstaan...)
Vanaf begin december 2013 zou komeet ISON 's ochtends laag boven de oostelijke horizon verschenen zijn, in het verlengde van
de staart van de Grote Beer. Tot een half uur voor zonsopgang kon je eventueel de oostelijke horizon scannen met een
goede verrekijker.
Een vrij zicht op die oostelijke horizon was wel essentieel, anders had het geen zin.
Heel belangrijk is ook dat je je op een "donkere" plaats bevindt, ver verwijderd van alle stadslicht.
Nergens ter wereld is de
lichtvervuiling
zo erg als in België. Vanuit een stad
zou het sowieso moeilijk zijn om iets van de komeet te zien.
Als je meer succes wil hebben bij het speuren naar de komeet, neem je best eens contact op met een Vlaamse Volkssterrenwacht.
De adressen vind je hier.
