(25 december 2009)           Eerst de officiële definitie voor een witte kerst: in Ukkel moet er om 8 uur 's ochtends op 25 december tenminste 1 cm sneeuw liggen en het sneeuwdek moet gesloten zijn. Wat er later op de dag gebeurt, heeft geen belang.

Ondanks de regen in de kerstnacht heeft het sneeuwdek in Ukkel toch standgehouden. Op 25 december 2009 lag er om 8 uur 's ochtends in Ukkel een sneeuwtapijt van 3 cm. Het was dus een witte kerst.

Meer achtergrondinfo vind je hier.


(21 december 2009)          De koudegolf is begonnen op 14 december 2009 en heeft geduurd tot 21 december 2009. Voor een koudegolf hebben we vijf dagen met nachtvorst nodig, en drie van de vijf dagen moet het ook overdag blijven vriezen (zogenaamde ijsdagen).



(19 december 2009)          Het heeft vanochtend hard gevroren. Zeker in de gebieden waar er sneeuw ligt, glijden de minima helemaal onderuit. In Ukkel ligt 7 cm, Zaventem 6 cm, Mont Rigi 16 cm, Florennes 13 cm, Gosselies 3 cm en Deurne 2 cm. Hier de minima opgetekend vanochtend om 7 uur.


Om 9 uur 's ochtends was het in Sint-Katelijne-Waver zelfs -13.6 graden. Het is de hele dag stevig blijven vriezen. In Ukkel bedroeg de maximumtemperatuur vandaag -6.7 graden. In Zaventem werd het niet warmer dan -8.3 graden.


(23 november 2009)           Vandaag zoals verwacht een kletsnatte regendag. Vooral in het noorden van het land is vrij veel neerslag gemeten. In Zeebrugge viel tussen 7 en 19 uur maar liefst 43 mm. Zelzate haalde 36 mm, Beitem 28 mm, Deurne en Retie 25 mm, Kleine Brogel 24 mm. Elders viel er minder regen: Ukkel 11 mm, Gosselies 7 mm, Humain 3 mm. De felste rukwind werd gemeten in Deurne, nl. 97 km/h.



(22 november 2009)           Toen ik 's avonds naar huis fietste, kwam ik eerst in een felle bui terecht. Aan de achterzijde van de onweerslijn zag ik in het westen schitterende cumulus mammatus. Dat zijn buidelvormige wolken in de vorm van vrouwenborsten.









(15 november 2009)           China was de voorbije dagen in de ban van sneeuw en ijs. Een krachtig hogedrukgebied over Siberië zorgt voor strenge kou en guur winterweer, met tientallen doden.

In sommige kranten wordt uitgebreid bericht over kunstmatige manieren om wolken te laten uitregenen. Deze experimenten zouden in China mislukt zijn en een verschrikkelijke winterramp veroorzaakt hebben. Verschillende landen hebben in het verleden inderdaad al pogingen ondernomen om het weer te beïnvloeden door wolken te bezaaien met chemicaliën. Ook in eigen land heeft men dat geprobeerd in de zomer van 1947... maar het verwachte succes bleef uit. In mijn boek "Meer weer" vind je de details van die proefneming.

Men kan dus inderdaad wolken bezaaien om ze te laten uitregenen. Maar ik heb het er moeilijk mee dat sommige journalisten in één pennetrek het hele winterweer in China wijten aan deze techniek. Zeggen dat het barre winterweer in China "hun eigen schuld" is, is een grove veralgemening en getuigt van weinig intelligentie. China heeft een oppervlakte van 9.596.961 km². Het Chinese leger mag dan al veel raketten hebben, zo'n grote oppervlakte "behandelen" is niet mogelijk. Punt.

Als er in de Cairngorms in Schotland vandaag rukwinden tot 137 km/h worden gemeten, mag je niet veralgemenen en zeggen dat heel Europa getroffen wordt door verschrikkelijke stormwinden.



(14 oktober 2009)           Het heeft vanochtend in Ukkel heel lichtjes gevroren. Het is geleden van 1992 dat het in Ukkel zo vroeg in de herfst tot vorst kwam. Eerdere Ukkelse vriesochtenden in de eerste helft van oktober waren er in 1936, 1928, 1919, 1912, 1887, 1881 en 1864.



(13 oktober 2009)           Iets voor 18.59 uur was er in Vlaanderen, Nederland en Duitsland een heldere vuurbol zichtbaar, met heel intense groene en gele kleuren. Het ging waarschijnlijk om een klein stukje steen dat met grote snelheid in de dampkring is "opgebrand". In de bovenste luchtlagen licht de omliggende lucht fel op en die gloed zien wij dan als een extreem heldere vallende ster: een vuurbol. Een mooi filmpje over vallende sterren vind je op deze pagina.

Spectaculair mooie foto's vind je hier. Mooie foto's van het nalichtende spoor vind je op deze Duitse site.

In België zag men de vuurbol naar beneden suizen in noordelijke richting. Het Nederlandse KNMI deed interessante metingen. De bolide is in drie stukken uit elkaar gespat boven het noorden van Nederland. Dat veroorzaakte schokgolven in de lucht. Sommige waarnemers in Nederland hebben inderdaad een knal gehoord.

Zie ook het nieuws van 17 augustus 2009 op deze pagina.



(7 oktober 2009)           Afgelopen nacht was de warmste oktobernacht sinds het begin van de waarnemingen in 1833 in Ukkel. Het kwik ging in Ukkel niet onder 17,4 graden. Het vorige record dateert van 11 oktober 1921, toen de minimumtemperatuur 17,1 graden bedroeg (omgerekend naar gesloten thermometerhut). Op de derde plaats staat nu 3 oktober 1985 met 17,0 graden.

Nu is het wachten op de regen. Vooral in het westen van het land zou die regen vannamiddag, vanavond en volgende nacht overvloedig kunnen zijn.
UPDATE: inderdaad zeer veel neerslag in de namiddag en de avond van 7 oktober. Dit zijn de neerslagtotalen van 7 oktober om 8 uur 's ochtends tot 8 oktober om 8 uur 's ochtends, dus de neerslagtotalen van één dag.






(30 september 2009)           In krantenartikels lees je onheilspellende titels over de droogte. "Ergste droogte in 26 jaar" is een krantenkop die goed scoort... maar het getuigt niet van ernstige journalistiek. Men heeft de neerslaghoeveelheden voor Ukkel van de maanden augustus en september 2009 opgeteld en komt dan op 63,8 mm. Het is geleden van 1983 dat de maanden augustus en september voor Ukkel nog zo'n laag neerslagtotaal gaven. Maar veralgemenen naar "Ergste droogte in 26 jaar" is toch wel flagrant fout. Er zijn ook nog andere maanden in een jaar.

Ik ben op zoek gegaan naar twee opeenvolgende droge maanden in Ukkel. Ik heb er tien periodes gevonden waarin er even weinig of zelfs minder neerslag viel.

sep en okt 1985 jul en aug 1989 feb en maa 1993 maa en apr 1993 okt en nov 1995 maa en apr 1996 dec 1996 en jan 1997 maa en apr 1997 feb en maa 2003 maa en apr 2004

Je kan de gegevens hier zelf opzoeken. Voor de gegevens van de maand september kan je hier terecht.

Wat de media niet vermelden, is het feit dat de huidige droogte evenzeer het gevolg is van de lage luchtvochtigheid. Sinds maart 2009 is de maandelijkse luchtvochtigheid altijd lager geweest dan het gemiddelde. Dat doet de grond natuurlijk fel uitdrogen. Bovendien moet je de huidige droogte kaderen in een langdurige droogteperiode, vooral dan voor het westen van het land. Sinds het begin van het jaar bedraagt het neerslagtekort voor Ukkel ongeveer één maand. Het tekort heeft zich geleidelijk opgebouwd vanaf april 2009. Voor de kust is het neerslagtekort zelfs twee maanden. Daar hebben ze al sinds januari 2009 (meestal) lage neerslagtotalen opgetekend.




(29 september 2009)           In de nacht van 25/26 mei 2009 trok er een zeer zwaar onweer door Vlaanderen. Ik deed toen een oproep op televisie om hagelschade mee te delen. Honderden mensen reageerden. Aan de hand van alle getuigenissen hebben de meteorologen Karim Hamid en Jurgen Buelens nu een uiterst boeiend artikel geschreven over het extreme weerfenomeen dat we toen hebben meegemaakt. Het artikel is verschenen in het vaktijdschrift Meteorologica. Je kan het hier lezen.




(20 augustus 2009)           Dit is voor het binnenland ongetwijfeld de warmste dag van het jaar. Voor de vierde keer deze zomer ging het kwik boven 30 graden. Om 15 uur haalde Ukkel 32,9 graden. De maximumtemperatuur voor Ukkel bedroeg 33,4 graden. In Koksijde was het om 15 uur al afgekoeld (wolken en regen) tot 22,5 graden. Diepenbeek haalde vandaag 35,6 graden, Zaventem klokte af op 34,0 graden.

In Kleine Brogel ging het kwik nog veel hoger. Op het middaguur was het er al 34,4 graden. Het kwik is blijven stijgen... om 15 uur stond de thermometer van Kleine Brogel op 37,8 graden. Enkele minuten later steeg het kwik zelfs naar 38,2 graden. Nog nooit sinds het begin van de waarnemingen in Kleine Brogel in 1954 is het ginds zo warm geweest.

De 38,2 graden van Kleine Brogel versterkt de idee dat, als alle omstandigheden meezitten, het mogelijk moet zijn om 40 graden te halen (niet dat ik daar zit op te wachten, maar nu spreekt eventjes de klimatoloog in mij...). Mogelijk is die 40 graden al voorgekomen in het jaar 1947 in sommige dalen van de Ardennen, maar we hebben daar geen officiële metingen van.

Voor Ukkel staat het record nog altijd op 36,8 graden, een record dat dateert van 27 juni 1947. In de meeste publicaties vind je voor die dag 38,8 graden, maar die waarde moet nog gecorrigeerd worden voor het feit dat we toen nog werkten met open thermometerhutten. Die geven zeker 's zomers altijd hogere maxima dan de gesloten thermometerhutten van tegenwoordig.




(17 augustus 2009)           Op zaterdagavond 15 augustus 2009 was het helder weer en genoten veel mensen van een terrasje. Om 21.59 uur verscheen er in het zuiden een spectaculair heldere vuurbol aan de hemel. Het ging in feite om een kleine steen met een diameter van hooguit enkele centimeter die als het ware "opbrandde" in de atmosfeer en een vurig, helder spoor naliet dat enkele seconden zichtbaar was.

Veel meer info vind je hier. Wil je zelf je waarneming rapporteren (plaats, richting, duur, hoogte boven horizon, kleur, ...) dan kan je mailen naar deze pagina.

(22 juli 2009)           Gisteren een aantal zware onweders in Vlaanderen. Ik maakte vanuit Meise deze foto's van een shelf cloud. De spectaculaire filmversie van deze foto's vind je hier.

(14 juli 2009)           Het seizoen van de lichtende nachtwolken is bijna voorbij. Prachtige beelden vind je o.a. hier.




(2 juli 2009)           Het was vandaag zoals verwacht een erg warme dag. Voor veel plaatsen werd het de eerste dag van het jaar waarop de maximumtemperatuur 30 graden of meer haalde. Hier enkele maximumtemperaturen in thermometerhut.






(26 mei 2009)           Geweldig onweer afgelopen nacht. In telegramstijl enkele gegevens:


Ukkel 19 mm, waarvan 13 mm op 10 minuten
Gent Industrie 34 mm
Melle 34 mm
Ter vergelijking: Kleine Brogel minder dan 1 mm

Hagelstenen tot 6 cm, lokaal zelfs tot 10 cm

Melle 28 m/s = 101 km/h, op veel plaatsen meer dan 90 km/h

Ongeveer 30.000 bliksemontladingen, waarvan 18.000 tussen 2 en 3 uur, en 12.000 tussen 3 en 4 uur

Meer dan 10.000 blikseminslagen op Belgisch grondgebied
Foto: Karim Hamid (Ellezelles bij Ronse)




(19 mei 2009)           Zonet kwam het jaarrapport van het Nederlandse KNMI uit. Daarin een heel interessant interview met prof. dr. Hein Daanen (hoogleraar thermofysiologie), TNO Defensie en Veiligheid. Daanen stelt dat koudegolven dodelijker zijn dan hittegolven. Maar hittegolven komen vaker in het nieuws. Het is een stelling die ik hier op deze site al vaker heb geponeerd.

Volgens Daanen ligt de "ideale omgevingstemperatuur" voor een mens op 16.5 graden Celsius. Hogere en lagere temperaturen resulteren in oversterfte. In Nederland is er meer oversterfte door de kou dan door de hitte. Hij zegt in het artikel heel expliciet dat global warming voor Nederland zal resulteren in minder koudedoden en in meer hittedoden, maar dat het netto-effect positief zal zijn, dus minder temperatuur-doden als gevolg van global warming. "Maar het beeld dat veelvuldig wordt geschetst dat het aantal sterfgevallen als gevolg van de stijgende temperatuur sterk toeneemt, klopt niet".

Het volledige jaarverslag vind je hier. Het is (zoals we van het KNMI gewoon zijn) een uiterst interessant document dat ik je absoluut aanbeveel.




(8 mei 2009)           In april 2009 is de noordpoolkap maar weinig gesmolten. Dat hebben onderzoekers van het NSIDC (National Snow and Ice Data Center) bekendgemaakt. Hoe de ijssmelt dit jaar verder zal verlopen, is zeer onduidelijk. Vorig jaar kwam alles ook traag op gang, maar later versnelde het smeltproces en bleef er op het eind van de zomer 2008 nog maar een relatief kleine ijsbedekking over.

Een nieuwe studie van het NSIDC suggereert ondertussen dat er een verband zou zijn tussen de dikte van het noordpoolijs in de zomer en de neerslag van de daaropvolgende winter in sommige delen van het noordelijk halfrond.

Jennifer Francis e.a. (Rutgers University) keken naar de dikte van het noordpoolijs op het eind van de zomer. Zij stelden vast dat een kleinere noordpoolkap zorgde voor minder regen 's winters in grote delen van de Verenigde Staten, Scandinavië en Alaska, en voor nattere winters rond de Middellandse Zee, Japan en het noordwesten van de Stille Oceaan.

In de herfst zou een kleinere noordpoolkap meer warmte in de atmosfeer rond de noordpool pompen, waardoor de stormen op hoge noordelijke breedten minder fel zouden zijn. Dat allemaal in de voorwaardelijke wijze. Het onderzoek staat in elk geval haaks op de prognose van het IPCC dat zachtere winters bij ons meer neerslag zouden veroorzaken.




(9 april 2009)           Ik ben absoluut niet opgezet met reclame en alle blabla daarrond. Maar dit keer maak ik een uitzondering. Bij Lidl is er dezer dagen een heel interessant aanbod. Je kan een 10x50-verrekijker kopen voor 19,99 Euro. Het is een prachtig toestel met een makkelijke inkijk, ook voor brildragers.

Eén van de volgende weken komt waarschijnlijk de Galileoscoop op de markt, een goedkope sterrenkijker voor een belachelijke prijs. En het Amerikaans merk Celestron komt met een spotgoedkope, degelijke spiegelkijker. Keuze te over dus... maar toch blijft de Lidl-verrekijker een koopje.




(31 maart 2009)           Sinds 22 maart 2009 is Mount Redoubt (Alaska) in uitbarsting. Mount Redoubt is een stratovulkaan die ook in 1902, 1966 en 1989/1990 uitbarstte. Er zijn sinds 22 maart jl. al 19 erupties waargenomen. De vulkanische as- en gaswolk is tot in de onderste lagen van de stratosfeer gekomen, op een hoogte van ongeveer 20 km.

De volgende weken en maanden zal de wolk zich geleidelijk aan over heel het noordelijk halfrond verspreiden en verdunnen. Net zoals bij de eruptie van de Kasatochi op 7 augustus 2008 bestaat ook nu de mogelijkheid dat er bij ons zeer kleurrijke schemeringskleuren opduiken. De eruptie van de Kasatochi op 7 augustus 2008 zorgde voor een vulkanische wolk die tot 13,7 km hoog reikte. Mount Redoubt is dus nog hoger gegaan, en de eruptie is nog niet ten einde.

Op de beelden van de Europese MetOp-A satelliet zie je duidelijk hoe de vulkanische wolken van Mount Redoubt zich verplaatsen van Alaska naar Europa. De volgende dagen en weken zal ik met meer dan gewone belangstelling de zonsopgang en zonsondergang volgen. De schemeringskleuren zouden wel eens zeer intens en ongewoon kunnen zijn. En van dat schouwspel kan je gratis genieten.




(29 maart 2009)           Op 7 oktober 2008 brandde een kleine planetoïde met een diameter van enkele meter op boven Soedan. Voor het eerst in de geschiedenis had men dit rotsblok (2008 TC3) eerst in de ruimte gedetecteerd. Astronomen hadden heel snel de exacte baan van het rotsblok kunnen berekenen. Ze stelden vast dat 2008 TC3 zou botsen met de aarde, boven Soedan. En zo geschiedde. Zie ook hier.

We hebben lang gedacht dat 2008 TC3 volledig in de dampkring was opgebrand. Dat blijkt niet zo te zijn. De metoorexpert Peter Jenniskens (NASA) heeft in de woestijn enkele kilogram van 2008 TC3 kunnen recupereren. Het gaat om vrij poreuze stenen, een soort kaas vol gaten.

Dit is de steen van Rosetta, ongelooflijk belangrijk nieuws in de wetenschap. Het verhaal kreeg de voorpagina van het wetenschapsmagazine "Nature".




(5 maart 2009)           Het Center for Research on the Epidemiology of Disasters CRED met zetel in België komt op de proppen met een rapport dat stelt dat er nu in Europa vijf maal meer overstromingen zijn en tien keer meer calamiteiten door extreme temperaturen dan 20 jaar geleden.



Het is inderdaad zo dat er nu meer mensen zijn dan vroeger en dat natuurrampen dus per definitie meer slachtoffers maken. Mensen wonen nu veel meer dan vroeger geconcentreerd in grote steden. De media berichten veel meer en beter over rampen allerhande. Maar toch vond ik de CRED-cijfers merkwaardig. En dus ben ik eens gaan grasduinen in EM-DAT, de Emergency Events Database van de CRED. Dat was een ontdekking. Je vindt daar onder de rubriek "country profile" merkwaardige cijfers.

Zo blijkt dat in 2006 de hittegolf in België 940 doden heeft geëist. Daarmee bekleedde België in 2006 de vijfde plaats wat betreft dodelijkste wereldnatuurrampen. Persoonlijk dacht ik dat in grote wereldsteden (Peking, Bombay, Manila) de temperatuur net iets hoger is, maar dat is dus niet waar. Blijkbaar is Belgische hitte veel dodelijker dan Indische, Chileense of Australische hitte. Voorzichtig als het bij ons warmer wordt dan 30 graden!

De hittegolf van 2003 veroorzaakte in België 1175 doden. Maar de Belgische hittegolven van 1947, 1976, 1911, 1941, 1935 en 1990 hebben volgens EM-DAT geen enkel dodelijk slachtoffer gemaakt. Een vreemde conclusie, want EM-DAT claimt dat de database alle gegevens bijhoudt vanaf 1900.

Voor 2 december 1930 vermeldt EM-DAT in België 60 doden als gevolg van een storm. Een storm? Het was die dagen bijna windstil. Zware smog zorgde in de Maasvallei voor tientallen doden. Foutje in de database ;-)

Alle stormen met dodelijke slachtoffers in België situeren zich na 1990. De internationale database heeft geen weet van dodelijke stormen in België in de periode tussen 1900 en 1990. OK, de ramp van 31 januari 1953 catalogeren ze als een overstroming, waar volgens EM-DAT 350 mensen last van hadden. Maar hevige stormen van o.a. 1921, 1929, 1938, 1940, 1949, 1954, 1967, 1972, 1973, 1976, 1977, 1983, 1984 en 1986 komen totaal niet voor in hun lijst. Begrijpe wie kan...

Heel vreemd is ook dat op 25 december 1999 in België de duurste storm ooit passeerde, met een geschatte economische schade van één miljard dollar. Het gaat over de storm Lothar die in Frankrijk en Duitsland een ravage veroorzaakte. Maar in België was er enkel wat schade in het uiterste zuiden van het land. Heeft Wallonië daar één miljard dollar voor geclaimd? ;-)

Af en toe kan het ook flink koud zijn in België. Ik ben de eerste om te zeggen dat het nu gemiddeld gesproken warmer is dan vroeger. Maar ook koudegolven hebben in het verleden Belgische slachtoffers gemaakt. Intense koudegolven waren er o.a. in 1917, 1929, 1933, 1940, 1942, 1945, 1947, 1950, 1956, 1963, 1979, 1985, 1986, 1987 en 1997. Eidoch, volgens de database van EM-DAT was er enkel in 1963 een probleem. En dan nog: de koude winter van 1962/1963 resulteerde in 12 doden. Deze studie spreekt dat alvast tegen. Oversterfte tijdens de wintermaanden is trouwens een gekend fenomeen bij oudere mensen.

Overstromingen? EM-DAT somt er enkele op, te beginnen met de zware overstromingen van 1928. Dat is vreemd: ik vind in de literatuur helemaal geen zware overstromingen in het jaar 1928. Foutje in de database? EM-DAT vergeet wel te vermelden dat er ernstige overstromingen waren in 1910, 1915, 1925, 1926, 1939, 1947, 1949, 1952, 1954, 1956, 1957, 1960, 1961, 1962, 1964, 1965, 1966, 1976, 1977, 1979, 1980, 1984, 1987, 1991, 1995 en 1996.
Misschien herinner je je nog de zware overstromingen van 13 september 1998? EM-DAT heeft er geen weet van.

1921 was het droogste jaar sinds het begin van de waarnemingen in Ukkel. De economische schade was toen enorm. Ook in 1976 was het watertekort nijpend. Maar EM-DAT beschikt niet over die informatie. Droogte kan nochtans ook een serieuze ramp zijn.

EM-DAT gaat helemaal uit de bocht door te beweren dat voor Nederland de economische kost van de catastrofe in 1953 ongeveer 300 miljoen dollar bedroeg. Daarmee komt de ramp van 1953 volgens hen op de zesde plaats. Zij beweren dat de overstromingen van 12 september 1998 veel meer economische schade veroorzaakten, om nog maar te zwijgen van stormen in 1990, 1995, 2007 en 2002. Mocht je het vergeten zijn: de zware noordwesterstorm van 1953 was het begin van het Nederlandse Deltaplan. Kostprijs ???

Het is opvallend dat de zware stormen in Nederland (veel slachtoffers, veel menselijk of economisch leed) met uitzondering van 1953 allemaal na 1990 vallen, als je EM-DAT mag geloven. In de periode tussen 1900 en 1990 waren er volgens EM-DAT geen stormen. Ik begrijp dit niet. Kijk eens bij het Nederlandse KNMI. Is het zo moeilijk om aan betrouwbare gegevens te geraken?

Ik twijfel er niet aan dat de CRED een keurige internationale instelling is met zeer veel gezag in de wetenschappelijke en politieke wereld. Maar voor België en voor Nederland hebben ze hun huiswerk alvast niet goed gemaakt, en dan druk ik mij nog heel voorzichtig uit. Ik kan enkel maar hopen dat ze voor andere landen juistere gegevens hanteren. Maar als ik bijvoorbeeld de EM-DAT-gegevens voor Denemarken bekijk (geen enkele Deense dodelijke storm tussen 1900 en 1981), voor Polen (honderden doden door extreme temperaturen in oktober 2001 en oktober 2005) of de voormalige DDR (geen enkele natuurramp in het bestaan van de DDR), Rusland, Hongarije, Ierland, ... dan krijg ik een slecht gevoel. Tussen 1900 en 1970 lijkt het wel of er geen natuurrampen zijn geweest.

Voor alle duidelijkheid: de mens beïnvloedt het klimaat. Zie ook de samenvattende KMI-studie over het klimaat.
Heel interessant is de boekenreeks Duizend jaar weer, wind en water in de Lage Landen van Jan Buisman.




(2 maart 2009)           Naast de acht planeten is er in ons zonnestelsel heel wat "klein" materiaal: de planetoïden. Dat zijn rotsblokken die waarvan de meeste zich bevinden tussen de banen van Mars en Jupiter. De grootste is Ceres met een diameter van ongeveer 1000 km. Er zijn nu al honderdduizenden planetoïden geïdentificeerd. De kleinste zijn rotsblokken van amper enkele meter.

Af en toe zijn er kleine planetoïden die ook in de buurt van de aarde komen. Vandaag bijvoorbeeld trekt object 2009 DD45 voorlangs: hij passeert om 14.40 uur op een afstand van 72.000 km van de aarde. In astronomische termen is dat erg dichtbij. Het object heeft een geschatte diameter van 30 à 40 meter.

Geen vuurwerk dus, en gelukkig maar. Een inslag op aarde zou de kracht hebben van duizenden Hiroshimabommen. Als een dergelijk object op land zou inslaan, is er veel schade honderden km in de omtrek.




(22 februari 2009)           Met nog enkele dagen te gaan is het nu al duidelijk dat de winter 2008-2009 in zijn geheel aan de koude kant was. Het is nu natuurlijk nog te vroeg om al definitieve cijfers te geven.

Februari 2009 wordt qua temperatuur normaal. Het is vooral een erg sombere maand. Voor de gehele winter kom ik voorlopig op een gemiddelde temperatuur van ongeveer 2,5 graden. Dat is ongeveer 1 graad lager dan een gemiddelde winter. De totale neerslaghoeveelheid en zonneschijnduur voor de winter 2008-2009 lijken te evolueren naar normale waarden.

Met een gemiddelde temperatuur van 2,5 graden zou het twaalf jaar geleden zijn dat de winter nog zou koud was: de winter 1996-1997 haalde een gemiddelde temperatuur van 2,3 graden. De winter 1995-1996 was met 1,4 graden duidelijk nog een stuk kouder.

Ik wil er nogmaals op wijzen dat de cijfers voor de winter van 2008-2009 voorlopig zijn. De uiteindelijke cijfers voor de winter 2008-2009 en februari 2009 vind je hier.




(13 februari 2009)           Het moest er ooit van komen. Op 10 februari 2009 botsten twee satellieten. De gepensioneerde communicatiesatelliet Cosmos 2251 (geschat gewicht 900 kg) knalde tegen een satelliet voor mobiele telefonie, de Iridium 33. Cosmos 2251 werd gelanceerd in 1993 maar was al lang buiten dienst. Iridium 33 (met een gewicht van 560 kg) draaide sinds 1997 rondjes rond de aarde op een hoogte van ongeveer 780 km.

De botsing vernietigde beide satellieten. Niet verwonderlijk: de satellieten hadden elk een snelheid van bijna 29.000 km/h. Met geavanceerde radar heeft men ondertussen al meer dan 600 brokstukken geregistreerd.

Voor de astronauten van het Internationaal Ruimtestation ISS is er geen onmiddellijk gevaar. ISS bevindt zich op een hoogte van ongeveer 350 km. De Hubble ruimtetelescoop draait op een hoogte van 565 km rond de aarde. Voor Hubble is het gevaar wat groter.

Je kan je de vraag stellen waarom niemand de botsing had voorzien. De Amerikanen houden ongeveer 13.000 brokstukken in het oog, puin met een grootte van 10 cm of meer. Blijkbaar is het systeem toch niet volledig waterdicht.

De ruimte rond de aarde is natuurlijk ontzettend leeg. De kans op een botsting is ontzettend klein. Maar de projectielen hebben natuurlijk een enorme snelheid. Daardoor is een botsing met een heel klein brokstukje (een schroefje, een stukje metaal van 2 mm, ...) meestal fataal.

De botsing gebeurde onopzettelijk. Dat was anders op 11 januari 2007. Toen vernietigde een Chinese ballistische raket de Chinese satelliet Fengyun 1. Dat zorgde voor 2.400 brokstukken van meer dan 10 cm. In totaal schat men dat er meer dan 150.000 stukjes zich in de ruimte verspreidden, op een hoogte tussen 450 en 3.700 km. Dat incident was in feite veel erger dan wat er nu gebeurd is.

Ik vind het wel merkwaardig dat de media zich uitgebreid op deze botsing storten. De voorbije dagen plaatste de Europese draagraket Ariane 5 alweer probleemloos enkele satellieten in een baan om de aarde. ISS kreeg het bezoek van een Russische cargo die het ruimtestation meteen ook in een wat hogere baan pompte. Positieve berichten halen het nieuws meestal niet.




(30 januari 2009)           Januari 2009 wordt de koudste januarimaand in 12 jaar. We halen een gemiddelde temperatuur van 0,7 graden (deze waarde kan nog lichtjes wijzigen). Het contrast met januari 2006 en 2007 is zeer groot: toen was het zeer zacht. In januari 1997 bedroeg de gemiddelde temperatuur in Ukkel -0,2 graden. Ook december 2008 was wat kouder dan het gemiddelde. De kans is dan ook reëel dat de winter 2008-2009 in zijn geheel aan de koude kant zal zijn.

Voorts wordt januari 2009 een zonnige maand met voor een Ukkel een normale hoeveelheid neerslag. Meer info over de klimatologie van januari vind je hier.




(9 januari 2009)           Als gevolg van de koudegolf stellen veel mensen de opwarming van de aarde serieus in vraag. Ze hebben ongelijk. Het broeikaseffect moet je zien over tientallen jaren en over de hele aarde. In België kregen we de voorbije decennia zeer zachte winters en hete zomers. Het paste perfect in het beeld van een warmer wordende wereld.

Nu is er opeens een koudegolf. Dat lijkt contradictorisch. Maar België is heel klein. En het is niet omdat wij nu eens een koude winter meemaken, dat we de hele broeikastheorie op de helling moeten zetten. Zelfs op het niveau van de volledige aarde zijn er nog variaties van jaar tot jaar. Dat komt omdat er naast de menselijke factor nog een heleboel natuurlijke factoren zijn die het klimaat beïnvloeden en die veranderen van jaar tot jaar: zeestromingen, de zon, vulkaanuitbarstingen. Maar als we kijken op lange termijn, is er geen twijfel mogelijk: het wordt heel geleidelijk aan warmer.




(7 januari 2009)           De kou was afgelopen nacht extreem. Hier enkele minimumtemperaturen in thermometerhut opgetekend vanochtend om 7 uur op 7 januari 2009.


Deze temperaturen zijn zeer laag. Ze weerspiegelen perfect de aanwezigheid van (of het gebrek aan) sneeuw op de bodem. In de vroege ochtend kwamen er wolken vanuit het noorden en stegen de temperaturen. De wolken verhinderden immers de nachtelijke uitstraling.



(4 januari 2009)           We maken (eindelijk) nog eens een goeie ouderwetse winter mee. Zoals gewoonlijk steken de media een tandje bij en wordt er hier en daar al gesproken over de grootste kou sinds mensenheugenis. Omdat ons geheugen blijkbaar nogal kort is, ben ik even de klimatologie ingedoken...

Van 30 december 1996 tot 11 januari 1997 vroor het in Ukkel dag en nacht. Dat was ook het geval van 9 januari 1987 tot 20 januari 1987. En van 3 tot 11 januari 1985, later gevolgd door de periode van 13 tot 19 januari 1985.

Hieronder enkele minima voor Ukkel in de bibberwinter van 1963. De gemiddelde temperatuur bedroeg in januari 1963 een ongelooflijke -4,6 graden. Dat was pas echt koud.