Heeft de ster van Betlehem echt bestaan?
Geen kerststal is kompleet zonder ster. Op de meeste schilderijen die de geboorte van Christus uitbeelden, staat er een ster van Betlehem. Onze kerst- en nieuwjaarskaartjes staan vol sterretjes, ook al is het buiten meestal zwaarbewolkt. Moet die ster van Betlehem onze donkere dagen wat licht bezorgen, of is er ook een historische verklaring?
De bijbeltekst bij Matteus is in elk geval duidelijk. Toen dan Jezus te Betlehem in Juda geboren was ten tijde van koning Herodes, kwamen er te Jeruzalem Wijzen uit het oosten en vroegen: "Waar is de pasgeboren koning der Joden? Want wij hebben zijn ster in het oosten gezien en zijn gekomen om Hem onze hulde te brengen."
Een fabeltje? Voor vele astronomen in elk geval een uitdaging van formaat. Af en toe zijn er inderdaad merkwaardige verschijnselen zichtbaar aan de hemel. Maar er is natuurlijk een probleem. We weten niet precies wanneer Christus geboren is. Er zijn dus vele kandidaten voor de kerstster.
Een komeet?
Kometen draaien in langgerekte banen omheen de zon. Af en toe is er een komeet zichtbaar met het blote oog. Komeet West zorgde begin maart 1976
bijvoorbeeld voor spektakel aan de ochtendhemel. En vroeger waren de nachten donkerder en kon men dus zwakkere kometen zien met het blote oog. Was de kerstster dan een komeet?
Misschien. Maar zo'n komeet kan niet enkel in het Midden-Oosten zichtbaar zijn geweest. We zouden dus ook bij andere oude cultuurvolkeren (o.a. Chinezen) berichten moeten vinden over een heldere staartster. Bovendien werden kometen vroeger meestal geassocieerd met onheilspellende gebeurtenissen als honger, oorlog en ellende. En je kan de geboorte van een kind moeilijk een angstaanjagende gebeurtenis noemen.
Een nieuwe ster?
Ook al leven sterren veel langer dan mensen, onsterfelijk zijn ze niet. Het einde van een ster wordt bepaald door zijn massa. Heel zware sterren
kunnen op het eind van hun leven op spectaculaire wijze ontploffen. Ze kunnen dan zelfs overdag zichtbaar worden. Dat was bijvoorbeeld het
geval met de supernova's van 1054, 1572 en 1604. Mogelijk zal de ster
Betelgeuze binnen een miljoen jaar een supernova worden.
Was de kerstster een supernova?
Ook deze hypothese is twijfelachtig. Andere culturen vermelden geen supernova rond dat tijdstip. Modern astronomisch onderzoek vindt geen spoor terug van een sterexplosie die ongeveer 2000 jaar geleden plaatsgreep. Bovendien waren de Wijzen uit het oosten veel meer geïnteresseerd in de bewegingen van de planeten. Dat brengt ons op een nieuwe veronderstelling.
Een samenstand van twee planeten
Soms staan planeten dicht bij elkaar. Dat is natuurlijk maar schijn. In werkelijkheid bewegen planeten op verschillende banen omheen de zon. Maar gezien vanuit de aarde kunnen twee planeten in mekaars omgeving vertoeven. In astronomische termen: een conjunctie.
Het is zelfs niet onmogelijk dat een planeet een andere planeet bedekt. De twee planeetstippen versmelten dan tot één buitengewoon helder object. De volgende keer dat zoiets gebeurt, is op 14 september 2123. Dan zal Venus Jupiter bedekken.
Met krachtige computers kunnnen we uitrekenen wanneer er in het verleden dergelijke nauwe planeetconjuncties of planeetbedekkingen zijn geweest. Het is een moeilijke klus. Bovendien wijzigen de baanelementen van de planeten heel langzaam. Dat maakt de resultaten wat onzeker.
Dan toch de ster van Betlehem?
Op 17 juni van het jaar 2 voor Christus was er voor waarnemers in de buurt van Babylon een uniek verschijnsel zichtbaar. Om 19.04 uur plaatselijke tijd ging de zon onder. Even later werden de eerste sterren zichtbaar. In het sterrenbeeld Leeuw stonden de planeten Venus en Jupiter uiterst dicht bij elkaar, op minder dan 1/30 van een maandiameter. Waarschijnlijk waren ze voor het blote oog versmolten tot één helder object. Om 22.06 uur verdween het duo boven de westelijke horizon.
Bijbeldeskundigen vinden in het Oude Testament verwijzingen naar een ster. De welp van een Leeuw is Juda (...) Van Juda zal de scepter niet wijken, de stal niet verdwijnen tussen zijn voeten, totdat hij verschijnt (Gen. 49,9-10). Wat blijkt nu uit de moderne astronomische berekeningen? De samenstand Venus-Jupiter van 2 voor Christus gebeurde onderaan het sterrenbeeld Leeuw, tussen de poten van het beest.
Hypothese
Toch niet te vroeg victorie kraaien. De conjunctie vond plaats boven de westelijke horizon. De bijbeltekst spreekt van het
oosten.
Wat te denken van het feit dat onze jaartelling volgens deze hypothese fout is? Moeten we Kerstmis vieren op 17 juni? Niet doen. Kerstmis is het feest van het licht.
Per 25 december konden onze voorouders vaststellen dat de dagen opnieuw beginnen te lengen. Bovendien heeft de Romeinse monnik Dionysius de geboorte van Christus op historisch onjuiste wijze bepaald in de jaren 526 tot 530. Hij was er waarschijnlijk enkele jaartjes naast. Wij hebben wel zijn jaartelling overgenomen.
Nog meer twijfel
Er zijn tegenwoordig ook andere Betlehem-ideeën.
De "wijzen" (magoi in de Griekse tekst) zouden absoluut geen astrologen geweest zijn. Magos
komt van magush, dat is het Perzische woord voor priester. Die magush hielden zich
volgens historici niet bezig met sterrenwichelarij.
Bovendien wijzen moderne bijbeldeskundigen op het feit dat de evangeliën pas zijn geschreven ongeveer 70 jaar na
de geboorte van Jezus. En dan is het best mogelijk dat de verhalen opgesmukt zijn met foute details.
Stond het dus in de sterren geschreven? Al bij al is dat weinig waarschijnlijk.
Meer en meer wetenschappers raken er van overtuigd dat de ster van Betlehem een pure fabel is.
Nog andere vragen?
Statistieken:
Online: 35
Vandaag: 197
Laatste week: 12.926
Pagina's: 40.566.432
sinds 15 aug 2010